Hnahthial Post | August 15, 2025, Lunglei: Lunglei Bawrhsap, Pi Navneet Mann, kan MLA zahawm tak takte, LMC Chairman leh a thawhpuite, sawrkar official-te, khawtlang hruaitute, tlawmngai pawl, kohhran leh political party hruaitute, media-te, parade contingent-te, zirlaite leh Lunglei District mipui zawng zawngte, INDEPENDENCE DAY CHIBAI ka buk a che u.
Vawiin, India ramin ram dang awpna hnuai ata tal chhuaka zalenna a hmuhna ni, Independence Day vawi 79-naah hian, India ram zalenna atana beitu kan hruaitu hmasate kha hre rengin, zahna chibai buk thar leh i la; ram tana an hmathlir leh duhthusamte tihlawhtling tur leh thisen leh thlantui senga an lo din chhuah India ram tiropui a, tihmasawn zel turin i inhlan thar á¹heuh ang u.
Zalenna puanzar hnuaia hlim tak leh ralmuang taka kan awm mek laiin, kan á¹henawm ram Myanmar, Bangladesh leh á¹henawm state Manipur-a kan unaute erawh chuan ram buai avanga harsatna namen lo tawkin, mi eng emaw zat Mizoramah leh Lunglei District ngeiah pawh sahimna zawngin an rawn tlan lut a. Mizoram sawrkar leh mipuite’n hmangaihna nena lo tuamhlawmin, NGO, kohhran leh pawl hrang hrangte anmahni chhawmdawl leh enkawl kawngah kan á¹ang rual a, a ropuiin, a lawmawm hle. Sawrkar pawhin hemi kawnga sum leh pai mamawh leh thil á¹ul hrang hrangte ngaihtuahin, a bawhzui zel dawn a ni.
Mizoram sawrkar flagship programme, Bana Kaih (Handholding) Scheme chu a thawh khatna (Phase 1) hlawhtling taka kalpui a ni ta a. Thlai Thar Market hnuaiah sawrkar chuan kut hna thawktute thar chhuah sawhthing quintal nuai 3.47 chuang lei tawhin, hemi atan hian cheng vaibelchhe 142 chuang fe sen a ni a. Lunglei District-ah pawh quintal 27,466.15 lei niin, support price-ah cheng nuai 987.96 vel a kal dawn a ni. Kut hna thawh leh sumdawnna hmanga din chhuah tum, thawhpui tur, progress partner, CM Special Package hnuaia á¹anpui tur mi 2,257 leh loan hmanga bana kaih tur mi 646 thlan fel tawh niin, á¹anpuina leh loan pawh bank kal tlangin pek chhuah mek a ni a. Lunglei District-ah pawh CM Special Package hnuaiah progress partner 362 leh loan component-ah 48 an awm a. Bana Kaih Phase 2 hi rei lo teah kalpui leh thuai tum a ni a. Lunglei District mipuite, a bik takin á¹halaite'n he scheme tihlawhtlingtu leh chhawr á¹angkaitu nih i tum ang u.
Lunglei District kan vanneihna chu, High Powered Committee (HPC) kan nei hi a ni a. HPC kal tlang hian hmasawnna hna hrang hrang thawh a nih bakah, á¹halaite chawi kanna leh infiamna tihhmasawnna tur hma lakna nasa tak kalpui a ni a. Lunglei khawpui inrelbawlna leh inenkawlna rel feltu leh hma latu tur Lunglei Municipal Council (LMC) kan nei bawk a. India ram pum huap khawpui fai inelna, Swachh Survekshan 2024-25-ah Lunglei chu ‘Promising Swachh Shehar of Mizoram’-ah thlan niin, LMC hotute leh UD&PA hotute nen July ni 17, 2025 khan New Delhi-ah lawmman kan zu dawng a. A ropuiin, a lawmawm hle a; fai zel pawh kan tum tur a ni ang. State sawrkar, District Administration leh department hrang hrang thawh hona nen Lunglei District hian hmasawnna nasa tak a hmu zel ang tih i ring ang u.
Ram chhung ei leh bara hmasawn leh intodelh turin kut hna thawktute an pawimawh tih hriain, sawrkar chuan kut hna thawktute a ngai pawimawh em em a. Agriculture leh a kaihhnawih department hrang hrang kal tlangin kut hna thawktute thar chhuah hlawk zawk a awm theih nan scheme hrang hrang hnuaiah sum leh paia á¹anpuina leh an mamawh hmanrua leh thlai chi pek te, tui lakna leh tui dah khawlna siamsak te, leilung sawngbawlsak leh kawng laihsak te, training pek te kalpui a nih bakah, an thar chhuah sawngbawlna leh deh ralna thlengin ngaihtuahsak á¹hin a ni a. India rama kut hna thawktute tuamhlawmna scheme lian ber, PM-KISAN (kum khata ₹6,000 dawn theihna) 20th Installment chu tun thla tir khan sem niin, Lunglei District-a kut hna thawktu 15,730-in he installment (₹2,000) hi an dawng a ni.
Hna thawk thei leh khua leh tui thawh hlawk ni turin hrisel a ngai a. Sawrkar chuan hriselna hi a ngai pawimawh em em a, Mizoram mipui zawng zawngin damloh nikhuaa inenkawlna á¹ha an dawn theih nan Mizoram Universal Health Care Scheme (MUHCS) a duang a. Hei bakah hian Health & Family Welfare Department hnuaiah health programme hrang hrang kalpui reng niin, natna zawn chhuah, ven leh khuahkhirh, enkawl leh tihdamna kawngah nasa taka hma lak á¹hin a ni. April 2024 – June 2025 inkar chhungin Lunglei Sr CMO enkawlna hnuaia damdawi in 7 – Haulawng PHC, Chhipphir PHC, Pangzawl PHC, Lungsen PHC, Hrangchalkawn UPHC, Buarpui PHC leh Cherhlun PHC te chu damdawi in á¹ha [National Quality Assurance Standards (NQAS) qualified facility]-ah puan a ni a. Civil Hospital Lunglei chu NQAS bakah, MusQan (naupang lam enkawlna á¹ha bik) leh LaQshya (nau neihna hmun á¹ha bik)-ah puan a ni bawk a. A lawmawm hle a ni.
Zirna hi mimal, vantlang leh ram hmasawn nana lungphum pawimawh tak a nih angin sawrkar chuan a ngai pawimawh hle a. Zirna á¹ha a awm theih nan zirtirtu training te, sikul building leh bungrua tihchangtlun leh thuam á¹hat te, thiam thil bik zirna (vocational education) lamah te hma lak a ni a. PM-POSHAN hnuaiah zirlaite hnenah chawchhun pek niin, Lunglei District-ah chawchhun dawng sikul 441-ah zirlai 20,625 an awm mek a. Chhungkaw harsatna leh chhan hrang hrang vanga zirna chhunzawm thei lote’n zirna an dawn theih nan Tlabung leh Lungsenah Kasturba Gandhi Balika Vidyalaya (KGBV) din niin, khaw 8-ah Residential Special Training Centre kalpui a ni bawk a. Kum 2024-25 chhungin vohbik zirlai 592 hnenah hmanrua leh suma á¹anpuina pek niin, sikul 36-ah computer zirna ICT Lab dah a ni bawk.
Mipui vantlang hamá¹hatna atan te, hmeichhia leh naupangte hriselna, chawi kanna, humhalhna leh ven himna atan te sawrkar chuan ruahmanna hrang hrang a kalpui á¹hin a. National Social Assistance Programme (NSAP) hnuaiah Lunglei District-ah tar pension la mi 4,965; hmeithai pension la mi 371 leh rualbanlo/ vohbik pension la mi 139 awmin, family benefit scheme dawng chhungkaw 40 an awm bawk a. Sawrkarin Ruang Phurh Scheme a kalpui chu Lunglei District-a chhungkaw 53-in an chhawr tawh a. Naupang leh nute’n chaw á¹ha an hmuh theih nan, Lunglei District chhunga Anganwadi Centre (AWC) hrang hrang kal tlangin chaw á¹ha (supplementary nutrition) chi 11 sem chhuah a ni.
Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act (MGNREGA) chu, Lunglei Municipal area huam lovin, Lunglei District chhungah kalpui chhunzawm zel a ni a. Tunah hian Lunglei District-ah Job Card nung lai 20,116 awmin, kum 2024- 2025 sawrkar kum chhungin ni 100 inhlawhna siam a nih bakah, hna hrang hrang 2,248 thawh zawh a ni a. Kum 2025-2026 chhungin ni 37 inhlawhna siam a ni leh tawh bawk. PMAY-G leh Awaas Plus hnuaia in sak á¹anpuinaah in 4,122 sak zawh tawh niin, sak mek 264 a awm.
Mi harsa zualte’n ei leh bar an neih theih nan sawrkar chuan ration card siamsakin, ration buhfai leh chini te a pe á¹hin a. FCS&CA Lunglei hnuaiah AAY 2,882 (member 6,485); PHH 24,115 (member 89,897); MSSRP 1,228 (member 4,060); Non-NFSA 13,490 (member 49,700) leh NER Card 17 (member 58) a awm mek a. A mamawh leh dawng tur ngeite’n ration an dawn theih nan sawrkar chuan ration card then thianghlim hna thawkin, a buk tling ngeia mipuite’n ration buhfai an lak theih nan retailer tinah Digital Weighing Scale hmantir an nih bakah, uluk taka vil reng an ni.
Eizawnna ngelnghet nei lote’n eizawnna an neih theih nan sawrkar chuan ruahmanna hrang hrang duangin, thiam thil bik zirna leh inchher hriamna tur – skill development training leh self-employment programme hrang hrang a buatsaih á¹hin a. Employment Exchange kal tlangin hna nei lote an hna thawh tur kawhhmuh á¹hin niin, chuti ang atan chuan Lunglei District-ah Employment Exchange-ah hna zawng lai mi 3,090 an inziak lut mek a. Mizoram Building and Other Construction Welfare Act 2008 hnuaia Welfare Board member-a inziak lutte hnenah zirna, damlohna, inneihna, thihna leh thil dangah á¹anpuina (assistance & benefit) pek á¹hin niin, Lunglei District-ah hian inziak lut construction worker 2,851 an awm mek a. Hmasawnna atana kawng hrang hranga thawk ho tura Cooperation Department hnuaia inziak lut pawl, primary level Cooperative Society 242 leh secondary (district) level CS 2 an awm mek bawk.
Tui thianghlim, kawlphetha leh inkal pawhna kawng á¹ha te hi ram hmasawnna ruhrel pawimawh tak a ni a. Sawrkar chuan mipuite’n tui thianghlim hnianghnar an hmuh theih nan te, eng á¹ha leh kawngpui á¹ha an neih theih nan te theih tawpin hma a la a. Lunglei khawpui tui harsatna hriain, AMRUT 2.0 hnuaiah Greater Lunglei Water Supply Scheme (GLWSS) tihchangtlun hna cheng nuai 997.78 senga thawh mek a nih bakah, tui pump leh semna hmanrua thuam á¹hatna tur leh tui indaih lohna phuhruk tura GLWSS tihchangtlunna turin SASCI hnuaiah cheng vaibelchhe 55.70 sengin hma lak mek a ni bawk a. Tlawng leh Pialthleng infinna bula tui hna khawlna tur Impounding Dam (Tuikhuah lian) sak mek chu nakkum á¹halah hman á¹angkai hman beisei a ni a. Hmun riatah fur ruah tui khawlna tur tuizem litre nuai 2 dawng 5 leh litre nuai 1 dawng 3 siam niin, khaw chhung hmun 2-ah litre nuai 5 dawng RCC Reservoir sak a ni bawk a. Hetih rual hian tui renchem kawngah te, ruah tui khawl kawngah leh tui hna siam tura ramngaw humhalh leh thing phun uar kawngah te kan á¹han harh zel erawh a á¹ul awm e.
Directorate of Geology & Mining enpuina hnuaiah March ni 17, 2025 khan Mizorama lungalhthei (coal) dap chhuak tura hma lakna (exploration) hmasa ber chu Maheshwari Mining Pvt. Ltd te’n Lunglei District-a West Rotlang khuaah á¹anin, hei hi Mizoram chanchina mellung pawimawh tak a ni a. Lei verh hna hi thawh zawh á¹ep niin, a hlawhtlin pawh a beiseiawm hle a. Kan ram leilung hausaknate hai chhuak a, ramin hma a sawn zel theih nan sawrkar chuan hma a la zel dawn a ni.
Felfai taka dan leh thupek kenkawh leh mipuite himna hi thil pawimawh tak a ni a. District ralmuan nan Lunglei District Police te chuan, mipuite leh NGO-te thawhpuina nen, á¹ha takin an mawhphurhna an hlen chhuak á¹hin a. Sawrkar pawhin an pawimawhna hriain, a theih ang angin police-te hi hmanrua leh ralthuamah a thuam chak zel a. Thawktute pawh lak belh mek zel a ni a. 2nd Bn MAP, Excise & Narcotics, Assam Rifles leh BSF te pawh District chhung himna leh ralmuanna te, sual chi hrang hrang dona leh venna kawngah te an thawh hlawk hle bawk.
Kum 2024-2025 chhungin District Police te’n cheng nuai 90 chuang hu leh Excise & Narcotics te’n cheng nuai 90 chuang hu bawk zu leh ruihhlo chi hrang hrang an man a. Hei hian ruihhlovin min luh chilh nasatzia a tilang. Ruihhlo hian á¹halaite min suat nasain, mahni, chhungkua leh ram tana kan nih tur leh tih tur pawh hlen thei lovin min siam a. Ram leh hnam tan ruihhlo laka inthiar fihlim a, do tlat turin á¹halaite ka ngen che u a ni. Ram zalenna ni, Independence Day kan lawm mek lai hian, kan zalenna hi roh i la, ruihhlo bawihah chuan i inphal lo ang u.
Sawrkar department hrang hrangte’n sawrkar ruahmanna angin mipuite hmasawnna atan theih tawp an chhuah hlawm a. Kum kal ta chhunga department-te hma lakna leh hlawhtlinnate a mal malin kan tar lang vek seng lo va. Sum thawh chhuah lamah pawh, August 2024 – July 2025 inkar chhungin Lungleia sawrkar department hrang hrangte’n District Treasury kal tlangin State Consolidated Fund- ah sum cheng vaibelchhe 1,110.80 an chhung lut tawh a. A lawmawm hle a ni.
Deputy Commissioner office chuan District hmasawnna atana department hrang hrang hna thawhte khai khawmin, mipui mamawh hrang hrang ngaihtuah leh pek chhuah hna a thawk á¹hin a. District Administration bul tumin health department te nen “Healthy Lunglei District Campaign” kalpui niin, NCD awareness leh screening ngawrh taka kalpui a ni a. Mipuite an kawt kaia kal chilha service chhawp chhuahna, “I Kawtkaiah Sawrkar” te, vohbikte chawi kanna atana hma lakna “Project LEAP” te, Lungsen Aspirational Block-a nu leh naupang hriselna atana hma lakna, “Project BLOOM” te, thingtlang sikul naupangte’n English bulá¹hut an thiamna tura hma lakna, “English Literacy Programme” leh sawrkar scheme hrang hrang hnuaia hma laknate á¹ha taka kalpui á¹hin a ni.
A tawp berah chuan, tlawmngai pawl, kohhran, political party, thu thar theh darhtu (media) leh mipuite’n sawrkar in thlawpna leh á¹awiawmna te, Lunglei District leh Mizoram leh hnam tana in inpeknaah te lawm thu ka sawi a. Vawiina parade contingent te, zirlai naupang leh mipui lo kal khawm zawng zawng chungah lawm thu ka sawi nawn leh a. Chawimawina leh lawmman dawng tur zawng zawngte ka chhuangin, ka lawmpui tak zet che u a ni. In thawhpuina azarah, kum lo kal zel turah Lunglei District leh kan ram hian hmasawnna kawng duhawm tak a zawh zel ka beisei tlat a ni.
Vawiinah hian he kan ram ropui tak ropuina leh inpumkhatna vawng hima chawi nung zel tur leh, Lunglei District hmasawn nan leh mipuite hamá¹hat nana thawk zel turin i inhlan thar leh ang u.
KA LAWM E.
JAI HIND!
Tags
Speech