- Joseph Fc Lallawmkima
Bazar vêng, Hnahthial
Ṭûn ṭumah hian Lallianmawia Pachuau hla phuah pahnih rawn sawi ka tum a. College ka kal laiin Mizo Subject hi ka core subject a ni lo a, ka hre zau tawk lo hlê a. Chuti chung chuan Literature hi ka tuina lam a nih avangin leh Lallianmawia Pachuau hi ka ngaihsân êm avângin tûn ṭumah hian a hla pahnih hi rawn sawi zau ka duh a. Lallianmawia Pachuau hi October 2, 1963 khân Bawrai khuaah a lo piang a. He khawvêlah kum 23 leh thla 7 chauh a châm chhûngin hla 49 vêl a phuah hman a, chûng zinga 5 te chu Pathian hla a ni nghe nghe. Han dam rei deuh phei sela chu Mizo thu leh hla hi a tihhausak belh viauin a rinawm. Zai a thiam tel avângin a zai thiamna hian a hla phuah thiamna hi a hliah khuh lek lek zâwkin ka hre ṭhin a. Kei pawh hi kum 2000 hnu lama piang ka nih avângin Radio-a a zai ka hre ve phâk lova, Youtube-a, a zai an dah hi ka ngaihthlâk phâk chu a ni ve mai a. Kei pawh hian Lallianmawia Pachuau hi hla phuah thiam tih ai chuan zai thiam tih hi ka hriat hmasak dan a ni.
Lallianmawia Pachuau hi a naupanlai aṭanga naupang ṭhang duang tak leh hmêl ṭha tak mai a ni a, a thil tih rêng rêng uluk tak leh duhtui tak mi a ni a, a naupanlai aṭang hian chhûng leh khatte hmangaih thei mi tak a ni bawk a. Hetiang mi a nih vângte pawh a ni ang e, hmangaihna pawh a la na ti ila a sual lovang chu mâw. Hmangaihna a lak nat ang bawkin lunglênna pawh a la nâ tih a hriat a. Khawtlâng lunglên pawh a pe na hlê a ni. Zirna lamah pawh a duai lo hlê a, an pâwlah pawh a tiṭha pawl a ni chho zêl a. Lallianmawia Pachuau hi Hnahthial-ah ITC-ah (Tuna School of Agricultural Sciences)Traning-in a nupui fanaute nên kum 1985-87 khân an rawn awm a, Hnahthiala a awmlai hian hla a phuahin a khâwr pum nual a chûng zinga pahnih chu tûn ṭumah hian han sawi chho dawn ila.
Ṭhachungchuangi:
‘Miss Mizo' hmasa ber C. Lalbiakzuali (Bzi) tân November ni 14, 1985-a Hnahthial khua-a a phuah a ni a. Amah ngeiin Bzi chu lawmpuinân, a phuahna hmun Hnahthial a\angin Sialsûk-ah a thawn phei vang vang a. Bzi pawh hi a lâwm ve viau ni tur a ni, lâwmthû a hrilh ve hial nghe nghe. A cassette hnuhnung ber, 'Duatlai Ate’-ah khân he hla hi a record a, C. Lalbiakzuali (Bzi) kha Miss-a an thlan ṭum khan kum a tling chang chang a, tleirâwl tuaitirtê a la ni. Hemi ṭuma Miss an thlan khan, ngaihhlut a hlawh hlê a. A hunlaia chanchinbu chhuak Huapzo, Hriatna, Vulmâwi, Zo êng leh adt chanchin phêk a luah hneh hlê a ni.
Bzi hi Miss Mizo a ni satliah ngawt lo a, kum 1987 a Miss North East Contest Shillong-a neihah pawh 1st Runner Up a zu ni hial nghe nghe a ni. A hunlaia Bzi thlalâk han en hian a dress code leh a hmaifangte hi tunlai hunah pawh hian la ni se, a zahpuiawm loh hlê ang. Lallianmawia pawh hian ṭha a ti ngâng aniang, “A lo duang thiam ngei che, khuanu lêng pawh hian. Ṭha chung chuang tûran maw kan Zotlâng nuamah” tiin hla a phuahsak ta hial a nih kha. ‘A hmêl ṭha hle mai’ tih aiah ṭawngkam uchuak ‘Ṭhachungchûang’ tiin a sawi kher nghê nghê a, chu chu a hla thupuiah pawh a hmang ta a nih kha. Chutah a la duh tâwk lova, Zoram pum huap a zai thiam lâr ni tawh chung leh nupui fanau nei tawh chunga Hnahthial ITC-a a rawn training khan, he hla Biakzuali tân a phuahsak ṭum khan, ‘ka chhuihthangval nunhlui min ngaihtir vawng vawng’ a la ti ta deuh deuh a. A Nupui Biakthantluangi tan chuan tunlai ṭawngkam takin ‘Mommy i over mah mah’ tihna tûr vêl a ni kan ti thei ang chu. Mahse, mipain nupui an neih tawh hnu a nula hmêl ṭha deuh an hmuh chânga fiamthu ti taka ‘Tlangvallai ni se aw…’ an tih vêl tûr angah a ngaih theih tho âwm e. Mawitea khân
Ka ring thei lo kei zawng,
Khuavâng lasi zawng zawng;
Vanchungnula zawng zawng,
Nang khûm zo tur hi;
An awm thei lo’ng e,
An piang tawh lo’ng e,
I zei zia rêng rêng hian,
Lengtin a lem ber mai.
A han ti kha a ni a. Mawitea khan hmêl ṭha a ti ngang ni tur a ni, kan Mizo thawnthua kan nula hmêl tha an hmêl \hatzia sawi nâna ‘kawi sarih ên thei’ tia C. Laizawna ten an lo sawi Lasi te mai bâkah Vanchungnula zingah pawh khan Bz-i kh<m zo tur hi an awm thei lo ang a, a han ti te te a. Pian pawh an piang tawh loving a ti ta hial a nih kha. Bz-i kha a hmêl ṭhat piah lamah a tlang than dan aṭang pawh a nula nun nêm leh fel ni ngei tur a ni, ‘I zei zia reng reng hian, l>ngtin a l>m ber mai’ a ti a. Ni e, Miss Mizo kha 1985-ah khan thlan a ni a. khami \uma Miss thlan hian boruak a nei rei hlê ni tur a ni, 1986 August-a Chanchinbu chhuak MPU Annual Magazine pawhin ‘Mizo nula hmêl \ha 5 te’ tiin Miss Mizo top-5, 1985 te thlalâk târ langin an chanchin a la chhuah chhunzawm zêl a ni. Sawi dawn chuan sawi tur a tam si a, kan sawi zo sêng lovang.
Fur Khaw thiang éng:
He hla sawi hi chuan fûr laia ruah a han sur buan buan a, a han reh hnua Denlung tlang ruahtui dawng lo tih hriat taka a ro rum mai te, ruahin a han nan hnu hring nghial ka pu (FC Kapa) te in thlanglam veranda aṭanga ka thlir ṭhinte kha mitthlaah a lo lang uar uar a. Sahmulphah thla (November) 16,1985 z^nah he hla Fur Khaw thiang eng hi Lallianmawia Pachuau ngeiin Hnahthial-a a phuah a ni a. He hla a phuah zan hian thla a êng hlê mai a. Hnahthial-a a in luah aṭang chuan Dênlung tlâng, thla êngin a chhun no nghelh mai chu a lang ruih a. A nupui Bt-i hnênah chuan, “En teh Bt, thla êng saw a mawi lutuk, lung a tileng êm mai, hla kan phuah ang e aw,” tiin a hma-a a hla thu lo phuah tawh sa chu a then lai siam rem pahin a thlûk te siamin heti hian hla a phuah ta a;
A bâng lo tinkim dâwnlâi,
Khuangruahpui sur bang mah se;
Bân a hnehin awm khawhâr zual tûran maw,
Fur khaw thiang éng no rii riai;
A lo her chhuak leh si ṭhin,
Thinlâi tizingtu ber a i emaw?
A hla thu aṭang hian hemi zâna a phuah chu a ni lo tih a hriat nghâl mai a, fûrlaia a lo phuah daih tawh kha ṭhâl khaw ro hnu, thlasik in ṭan tawh hnu , Sahmulphah thla zân thla êngin Denlung tlâng a ên no nghulh a han hmuh khân a lunglên a kai tho thar ni ngei tûr a ni. Lallianmawia Pachuau hla phuah hun hi chik takin han en ila, fûr laia a phuah hi a tam êm êm a. Hla phuahtu leh thuziak mi te hi mi lunglêng mi an ni deuh tlangpui a, Lallianmawia Pachuau pawh hi chutiang mi chu a ni kan tih tawh kha. Fûr nena lunglênna chu tehkhinin, “A bâng lo tinkim dâwnlâi, khuangruahpui sûr bûng mah se,” a ti a.
Fûrah ruah a han sûr buan buan a, a hnuah bân hun a nei leh mai ṭhin a, khawharna leh lunglénna chuan ban hun a nei si lova, Lui kal nikhuate, khawdanga kan zin changte, thlifim a lo thawt heuh heuh change leh, zan rei tak tak hnuah te hian lunglen hi a zual sauh emaw tih mai tur a ni a. Lallianmawia Pachuau pawh hi hetih hunlai hian Hnahthial-ah a nupui fanaute nên ITC-ah training-in an awm mêk kha a ni a. Chuti chung pawh chuan a rilru a kal thui hlê ṭhin a ni ang. Di ngaih lunglén neia, Rinpuii ngaihtuah a rem tawh lo chung pawh khan, Khawtlâng lunglênte a la nei ta cheu a ni tih Fur khaw thiang éng a phuah a hla chang 4-na kan en chuan kan hmu thei a. Hetiangin, “Chhingkhualah mahriaktein, zokhaw reh dam diaiah hian; hmatiang hun leh nunhluite ka han thlir a, dâwn a va’n sei ṭhin vawng vawng; dawn bîk lêm nei si lo hian,” tiin a tlar tâwp berah phei hi chuan, “Hringnun kalsiam hian kei zawng lunglai min kham,” a ti ta tawl mai a ni.
Nupui fanau nei tawh a nih avangin he hla chang khatnaah hian ‘Thinlâi tizingtu ber a i e maw ?’ a han ti phawt a. A hre lo tak tak ni lovin a peh hêl kualte pawha ang mah zawkin ka hria a. Sawi duh nei si, sawi ngam si lovin a awm a, chuvâng chu a ni ta ve ang ‘ka thinlâi dungthûlin maw a zing ruai e’ a tih tak ni. A thaw a ipik ru hlê ang a, rilru nghet lo takin a awm pawh a ni mai thei, “Hringnun kalsiam hian kei zawng lunglâi mi kham,” a tih phawng tak kha ni. ‘Aw min ngaihtir nun hlui mual liam hnu zawngte’ a han tithe khan Lallianmawia Pachuau hretu tân chuan tu nge a ngaih ang aw, tih inzawh ngai lovin an hre thei vek awm e. Nupui fanau nei a nih tawh avangin a hla phuah zaa sawmsarih vel a phuah chhan kha han phuah vak a rem tawh chiah si lo a. Mitmei veng ru tak chungin a châng khatnaah a han sawi thawi feih feih ngam ta chauh a ni a. An sûlhnu chhui kual hlekin, a châng hnihnaah a aia fiah deuh zawkin, ‘Aw, min ngaihtir nun hlui mual liam hnu zawngte’ tiin a sawi kai zuai ngam chauh kha a ni a.
Hnahthial-a a awm lai tho 29th July 1985-a a phuah ‘ka lunglên i tân lâwmna’ tih te pawh kha a nunhlui ngaihna hla tho a ni a. Kan sawi tâk ang khan he hla hi a pumpuia vawi leh khata phuah thut ni lovin, a hla thu lo siam tawh a thingrem mawnga a dah tawh ho kha, khami zana Hnahthial khawchunga thla éng mawi tak rawn chhuak khan a rawn kai tho thar leh a ni ngei ang.
Thuziak rawnte:
- Colney, Eddy Zosangliana, LallianmawiaPachuau (1963-1987) Revised & Enlarged Edition-July, 2020
Ka Article Proof Reading min tihsak tu Miss Lalrinkimi (Florence LR Ralte) Asst Prof, Dept. of Mizo Govt. Kolasib College chungah ka lawm êm êm ani.
[News update awlsam taka i dawn theih nan, WhatsApp Channel hi lo join ve ta che: https://whatsapp.com/channel/0029Va5SRQ77dmeSCGESWy0d ]
Share it with your friends!
[Feedback at: chiefeditorhnahthialpost@gmail.com]
[For Advertistment contact: +91 9774 771 645]
HNAHTHIAL POST
Hnahthial Insta Facebook:
Hnahthial Insta (Instagram):
Hnahthial Post YouTube:
Hnahthial Post Twitter:
Tags
Article